Rouwverwerking is taai spul

Ruim drie jaar geleden kwam ik in contact met mamaisthuis. Ik had een verdrietig verhaal over een prille zwangerschap die misliep en ik zocht een platform. Niet voor medelijden of steun. Maar omdat het voelde dat ik het moest delen. Omdat ik opgelucht was dat het op papier stond. 

En misschien omdat ik anderen er mee zou kunnen raken. Anderen in een vergelijkbare situatie of anderen die iemand kennen die … Hopend dat mijn verhaal zou bijdragen aan herkenning en begrip.

Oproep van een verdrietige mama

Onlangs stuitte ik op een oproep van een vrouw in een vergelijkbare situatie als waar ik drie jaar geleden in zat. Zeventien weken zwanger van een derde kindje, maar geen hartje meer. Eerst de shock, dan bevallen en vervolgens de hele fanfare die je er gratis bijkrijgt. Begraven, cremeren, onderzoek, wel of niet nog een keer zwanger worden. Het ontroostbare gevoel. De intense leegte. De dankbaarheid voor je andere kinderen. Alles.

Deze vrouw, ‘de verdrietige mama’ zoals ze zichzelf noemde, vroeg de lezers van het blog; “Kan iemand me vertellen dat het ooit nog goed komt?” Haar oproep voelde zo wanhopig en ergens zo bekend.

Dat plekje

Ik reageer niet vaak op openbare blogs, maar ik kon deze niet voorbij scrollen zonder haar iets te willen zeggen. Onze situaties zo identiek, alleen ik een sprong verder in de tijd. Ik wilde haar vertrouwen geven dat het echt weer goed komt. Niet zonder verdriet, zonder pijn of zonder missen, maar het komt goed. Ik deelde mijn verhaal en gaf haar moed en wat wijze woorden. Maar het liet me toch niet helemaal los. Haar oproep gaf me een moment van reflectie. Hoe ben ik eigenlijk op het punt gekomen dat ik vol overtuiging kan zeggen ‘het komt goed’? Ik heb het blijkbaar dat plekje kunnen geven waar mensen het vaak over hadden. Iets waarvan ik toen ik er middenin zat dacht; “Jaja, mooi gezegd, kan iemand mij vertellen HOE je dat dan precies doet?”

Rouwverwerking is taai spul

En nu — 3 jaar later — vind ik het nog steeds best een abstract begrip, maar denk ik dat ik ‘dat plekje’ wel heb gevonden. De stekende pijn is er vanaf. Ik voel warmte, liefde en zelfs een vorm van dankbaarheid voor deze verdrietig gebeurtenis. Ik voel ook hoe precair dit onderwerp is om over te schrijven. Want er is geen richtlijn of norm. Je kunt niet goed of fout doen. Rouwverwerking is taai spul.

In mijn optiek is er verschil in de diepte van pijn tussen het verliezen van een kind in een prille zwangerschap, een vergevorderde zwangerschap of een uitgedragen zwangerschap. Dus ook de tijd die verstreken gaat om zonder stekende pijn verder te gaan zal van moeder tot moeder verschillen.

Klein lichtje op een donkere plek

Ik ben alles behalve alwetend op dit vlak. Wel was ik ook ooit die verdrietige mama. En nu kan ik zeggen dat het goed komt. Voor de verdrietige mama uit de oproep en al die andere verdrietige mama’s met een lege buik die radeloos en uitzichtloos zijn, deel ik een paar van mijn ervaringen. Ervaringen, gedachten en dingen die mij  — zie ik nu achteraf — hebben geholpen met het vinden dat plekje. Heel misschien heb je hier wat aan en dan ben ik blij dat ik een heel klein lichtje heb kunnen schijnen op die donkere plek.

Maak contact vanuit je moederhart

Of je je kindje wel of niet wilt zien als je bevalt is heel persoonlijk. Een kindje in een vroeg stadium van de zwangerschap is nog niet af en ziet er nog niet per definitie fraai uit. Specialisten raden je vaak aan om het kindje wel te zien. Het maakte mij angstig, ik was bang voor een onprettig beeld wat voor altijd in m’n hoofd zou blijven. Ik wilde m’n magische verbeeldingskracht niet ruïneren. Ik wilde voor altijd mijn eigen beeld kunnen vormen van mijn zoon zonder de flashback van een foetus. Dit is overigens heel persoonlijk en er is heel veel voor te zeggen om je kindje juist wel te zien.

Voor mij was het vooral belangrijk om contact te maken met ons kindje, om het bij me te voelen en te laten weten hoe welkom het was geweest. In een mooie doek heeft hij een tijd op m’n borst gelegen, precies op m’n hart. Mijn strekking is dat het niet uit maakt hoe je het doet, maar dat ik denk dat contact maken met je doodgeboren kindje heel belangrijk is. Kijk, voel, knuffel, neem foto’s, neem het mee naar huis in een bak met water (nieuwe techniek en schijnt heel mooi te zijn) of hoe het dan ook het beste voelt voor jou. Laat je niet door andere vertellen hoe, vertrouw op je moederhart.

Neem afscheid

Hetzelfde geldt voor het echte afscheid nemen. Hoe je het doet is persoonlijk, maar dat je het doet is zo belangrijk voor je proces. Wij konden nog gebruik maken van de mogelijkheid om, buiten een uitvaart maatschappij om, ons kindje te begraven en kozen voor een mooie plek in de duinen. Je eigen kind begraven met een schep voelt surrealistisch en cru, en dat was het ook. Maar toch ben ik met terugwerkende kracht blij met de plek en hoe we dat hebben kunnen doen. We gaan er met de kindjes wel eens heen. Eerst begrepen ze het niet en dachten ze dat we hun broertje op gingen graven. Sadistisch, maar we moesten er ook een beetje om lachen. Humor helpt ook.

Symboliek

Wij hebben ons verdriet op verschillende manier symbolisch vorm gegeven. De kinderen hebben een ballon opgelaten voor het babysterretje. We hebben een magnoliaboom gepland in de tuin omdat die elk jaar rond de uitgerekende datum zou bloeien. Ik heb een gouden sterretje laten maken voor om m’n nek en we gaan met z’n tweeën ieder jaar rond de sterfdatum uit eten in een sterrenrestaurant om ons gezin te vieren. Andere mensen zetten tattoo’s, branden kaarsen, kopen iets symbolisch of bezoeken een mooie plek. Het maakt niet uit, maar het is fijn om je eigen symboliek te vormen. Het maakt het blijvend en tastbaar.

Laat maar toe

Praten en huilen en praten en huilen en nog meer huilen. Er is verdriet, groot verdriet. Laat maar toe, het is oké. Hoe harder je er van weg wilt hoe harder het terugkomt. Het is als een bal die je onder water probeert te duwen. Kan wel, maar kost veel kracht en hij komt altijd harder terug. Als je op veel begrip en liefde stuit in je eigen omgeving dan bof je. Duw ze niet weg, maar laat hun hulp en liefde toe.

Heb je het minder getroffen met de reacties uit je omgeving, kies dan (in elk geval) voor professionele hulp. Schrijven is voor sommige ook een fijne manier van zich te uitten. Hoe je het doet doe je het, maar de ellende moet naar buiten. Hou je het binnen dan gaat het etteren en woekeren en dan wordt er geen ruimte gemaakt voor ‘dat plekje’.

Tijd is maar een aards begrip

Ergens in mijn proces stuitte ik op een instagrampost van een vrouw in vergelijkbare situatie en die omschreef zo mooi en wijs dat iedere ziel zijn eigen levensduur kent. Soms is dat lang en soms is dat heel kort. Tijd is maar een aards begrip. Het is in alle gevallen precies de duur die het nodig heeft gehad om te doen waarvoor hij of zij bedoeld was. Ik vond dat een mooie visie. Het maakte niet dat ik minder verdrietig was maar ik vond het wel een mooie gedachte. Hij had dus precies zo lang bestaan als waar hij voor bedoeld was. Daadkrachtig ventje als je het zo bekijkt. Het kan heel troostend werken om verlies ook spiritueel of religieus te bekijken. Nogmaals, niet minder verdrietig maar het kan helpen om het beter te kunnen dragen.

Kom op adem en bouw weer kracht op

Het heeft tijd nodig, jij hebt tijd nodig. Niet alleen moet je lichaam ontzwangeren, je hebt ook wat mentale herstelwerkzaamheden te verrichten. Ik zou je aanraden niet te snel weer te beginnen met werken. Ik had geluk met een zeer begripvolle werkgever die me veel tijd en ruimte gaf. Zoveel dat ik in het moment wel eens dacht ‘misschien moet ik maar weer eens aan de bak’. Achteraf gezien ben ik blij met de tijd die ik kreeg. Ik ben ongeveer 8 weken volledig thuis gebleven en daarna geleidelijk aan weer ingestroomd. Het gaf me de kans lief te zijn voor mezelf, te richten op m’n gezin, op adem te komen en aan fysieke kracht te werken.

Zonder hem zou zij niet zijn

Pas toen de ergste storm was gaan liggen kon ik langzaam kijken wat er naast het verlies nog meer was. Wat het me ook had opgeleverd. Het heeft m’n relatie versterkt. Ik heb me nog nooit zo sterk verbonden gevoeld met m’n man als in die periode. Alleen wij begrepen dit verlies en droegen het -verschillend, maar vooral – samen. Ik was al dankbaar voor m’n kinderen, maar het verlies van ons babysterretje heeft dat zeker nog versterkt. Wat een groot wonder dat zij er zijn, dat voel ik nog met regelmaat tot in m’n tenen.

In het bijzonder voor onze jongste die na het babysterretje is geboren. Zonder hem zou zij niet zijn. En die gedachte blijft bizar en wonderlijk tegelijkertijd. En ook het vertrouwen in wat ik zelf kan dragen aan verdriet en pijn. Ik denk dat hij me al die dingen heeft willen laten zien en daar ben ik dat slimme ventje best dankbaar voor. Kijken naar wat je kindje je heeft gegeven helpt misschien naast verdriet ook dankbaarheid te voelen.

Helende zwangerschap

Weer zwanger worden nadat je een doodgeboren kindje hebt gekregen is wel een dingetje. Veel vrouwen/stellen zullen wel die wens hebben maar vinden het ook heel spannend om er weer aan te beginnen. Vooropgesteld is het belangrijk om eventueel medische uitslagen af te wachten en natuurlijk moet je het er samen over eens zijn. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat op opnieuw zwanger worden echt heel spannend is en alles behalve onbevangen, maar met de juiste begeleiding is het ook helend. Stapje voor stapje groeit het vertrouwen. De bevalling en dat moment van de baby op m’n borst waren extra intens. En ook de kraamperiode kende momenten met angst om haar weer te verliezen en enge dromen. Maar bovenal vervulde het me met een in en in diep dankbaar en gelukkig gevoel. Ze was er. I did it!  

Je hebt geen schuld

Toen ik middenin het traject zat kreeg ik van specialisten vaak de vraag of ik kampte met een schuldgevoel. Blijkbaar hebben veel vrouwen dat gevoel als hun kindje vroegtijdig in de buik overlijdt. Ik heb me bijvoorbeeld wel rot gevoeld over bepaalde gedachtes die ik tijdens de zwangerschap had. Bij ons was de zwangerschap ongepland en vrij rap volgend op onze tweede. Ik zat — onder invloed van de hormonen — qua energie en humeur nogal laag en ik heb dingen gedacht als ‘waar beginnen we aan’, ‘moeten we dit wel willen’, ‘ik kan dit niet’ etc.

En natuurlijk heb ik daarmee het kindje niet dood gedacht, natuurlijk had ik geen schuld, maar echt lekker zat het me niet. Het hielp me om het bespreekbaar te maken, dat helpt om je gedachtes weer even te relativeren want voor je het weet nemen ze in je hoofd allemaal afslagen en vliegen ze uit de bocht. Want natuurlijk heb je geen schuld. Hoe ellendig en verdrietig het ook is, dit is de natuur. Soms is er iets niet goed en gaat het mis. En ook als je zelf een moeilijke beslissing hebt moeten maken, die heb je gemaakt uit liefde voor je kind. Je heb geen schuld, echt niet.

Richt je aandacht en energie maar op lief zijn voor jezelf en weer sterk worden.  Daar heb je veel meer aan.

Take care

Lieve verdrietige mama’s out there, ik kan je pijn niet weg nemen, dat kan niemand. Maar ik hoop dat ik je een klein beetje vertrouwen heb kunnen geven. Dat het goed komt en dat jij dit kan dragen. Geef het tijd en liefde.

Take care, liefs Eline