Omdat het nooit te laat is, en nooit te vroeg ♥ 

De ziekte komt in fases. De eersten duren langer, de laatsten gaan snel … te snel. Beter worden, herstel is niet meer mogelijk. Het is een lange reis van accepteren en keuzes maken.

Pijnlijk en verdrietig voor een ieder die er mee te maken heeft en machteloos staat tegenover deze slopende ziekte. Onderstaande tekst schreef ik ruim vier maanden geleden. Vanuit mijn hart, zoals ik het voel en beleef. Het was nog te vroeg om te delen, voelde te kwetsbaar, ik sloeg deze post op als concept. Nu lijkt het ineens alsof er steeds minder tijd is. Alsof de tijd ons inhaalt en het uitstellen van de brief misschien wel betekent dat hij nooit meer gelezen wordt door diegene die ik zo liefheb. 

De onvoorspelbaarheid van het leven

Als er iets is wat bij mij binnenkomt, wat mij altijd diep van binnen raakt, dan zijn het uitvaartdiensten. Zelfs als de overledene verder van mij afstaat, raak ik altijd ontroerd. De teksten die voorgelezen worden, de liefdevolle woorden aan een dierbare die er niet meer is … er zijn weinig momenten die zo puur en intens voelen.

De laatste twee jaar ben ik mij nog meer bewust van hoe onvoorspelbaar en eindig het leven is. Het is een tijd geweest waarvan we allemaal geleerd hebben en we ieder onze eigen keuzes hebben moeten maken. Een tijd waarin nabijheid en liefde zo ontzettend belangrijk zijn geweest maar ook vaak genoeg niet mogelijk was. Met ouders op leeftijd met een kwetsbare gezondheid heb ik mij de laatste twee jaar vaak enorme zorgen gemaakt.

Nog altijd samen

Hoe komen ze door deze crisis heen? Welke keuzes maken zij? Hebben ze meer hulp nodig of redden ze het samen? Diep diep diep respect heb ik voor het feit dat ze nog altijd samen in mijn ouderlijke huis wonen. Ze redden het, al wordt dat steeds lastiger. Ze zorgen zelf voor de weekboodschappen, de huishouding en tot voor kort werd de achtertuin helemaal zomer klaar gemaakt. We hebben het hier over mijn lieve ouders in Friesland. Tachtigers, al bijna 54 jaar getrouwd en Thank God nog altijd samen. Nu mijn vader in het moeilijkste proces van zijn chronische ziekte is geraakt, het leven steeds meer van hem begint te vragen, dank ik Moeder Aarde dat ze mijn ouders bij elkaar heeft gebracht en gehouden.

Zorgen voor en om de ander

Ik zou er niet aan moeten denken dat mijn lieve papa dit verdrietige proces van ouder worden en ziek zijn alleen zou moeten doormaken. Ik ben zo dankbaar voor alles wat mijn moeder voor hem doet maar het doet mij ook verdriet dat ze dat alleen kan door geregeld te veel van haar eigen lichaam te vragen. Wanneer een van de twee ernstig ziek is, cijfert de ander zichzelf weg. Zo werkt dat. Het is een menselijk mechanisme om samen te kunnen blijven in een situatie die eigen en vertrouwd voelt. De wil van hen beiden om nog zo lang als mogelijk zelfstandig te kunnen wonen is groot. Hoewel ze eigenlijk beter af zouden zijn in een andere woonsituatie – gelijkvloers is echt wel een must – is dit in Nederland momenteel uiterst moeilijk te realiseren.

Steeds meer inleveren

Laatst was ik bij mijn ouders en had een gesprek met mijn vader. Over het leven, over zijn ziekte en over het proces dat voor hem ligt. We hebben het de laatste twee jaar vaak hierover. Omdat hij achteruit gaat. Omdat hij nog zo graag wil leven en voelt dat niets meer zeker is. Het is een proces van steeds een beetje meer inleveren, loslaten en accepteren. Rouwen om wat niet meer kan. Met tranen in zijn ogen keek hij – terwijl hij in de tuinstoel zat – naar de mooie tuin in bloei. Het is zijn trots waar hij al die jaren met zoveel liefde in gewerkt en voor gezorgd heeft. Dit achterlaten om gelijkvloers te kunnen wonen, iets wat voor zijn gezondheid steeds noodzakelijker wordt, is een proces van afscheid nemen. Hij is er nog niet aan toe, het is alles wat hij nog heeft en al kan hij er niet meer in werken, iedere dag naar de vogels en bloemen kijken is kijken naar het leven. Naar bloei en groei; iets waar hij nog zo graag door omringd wil worden.

Als een van de twee wegvalt

Ik vertrouw op dat mijn ouders wanneer het niet meer gaat, stappen zullen ondernemen richting een andere woonsituatie. Iets wat niet makkelijk zal worden in deze huidige woningmarkt. Hoewel ik ze de sociale contacten van hun omgeving, de mooie tuin en het bekende ontzettend gun – verhuizen op die leeftijd is niet zomaar iets – nemen de zorgen toe. Ik ben steeds vaker bang dat een van mijn ouders komt te overlijden. Wanneer de telefoon gaat, kijk ik meteen of ik het nummer ken. En wanneer ik een tijd geen appje voorbij zie komen, voel ik ongerustheid. Zeker nu ik als enige dochter nog in Nederland woon gezien mijn zus recent is geëmigreerd naar the Caribbean. Nu hebben ze elkaar om voor te zorgen, een oogje in het zeil te houden, maar wat als er een wegvalt? Ik voel mij kwetsbaar als ik daar aan denk en tegelijkertijd weet ik dat het meest wenselijke scenario: gelijktijdig aan de laatste reis beginnen weinig voorkomt. We zullen moeten accepteren dat vanuit deze situatie straks een nieuwe fase komt en van daaruit ook zorgen en ingrijpende beslissingen.

Een eerbetoon bij leven

Maar deze laatste twee jaar hebben mij naast alle zorgen ook enorm veel dankbaarheid gebracht. Het heeft mij laten inzien en voelen hoeveel ik van mijn ouders houdt. Hoe dankbaar ik ben voor het feit dat ik mijn nest bij hen heb mogen kiezen en dat ze altijd voor mij gezorgd hebben. Het heeft ons dichter bij elkaar gebracht en doordat de tijd spanning bracht en geen garantie, kwam er ruimte om emoties te tonen die eerder lastig bleken. Jaren terug zag ik een campagne van een uitvaartonderneming met als thema ‘waarom pas zeggen wat je wilt zeggen wanneer iemand er niet meer is’. Ik heb het onthouden en vond dat zo’n mooi uitgangspunt voor een eerbetoon en liefdevolle woorden. Ik wil ze bij leven zeggen, hoe kwetsbaar ook.

Zodat hij hoort en weet dat ik zo ontzettend trots ben dat ik een deel van hem ben. Dat ik zijn familienaam mag voortzetten via onze kinderen en dat ik zo gelukkig ben met het feit dat hij de afgelopen twee jaar mij de kwetsbaarheid, genegenheid en emoties toonde die ik nooit gezien had. En dus schrijf ik binnenkort een brief aan hem. Omdat het nooit te laat is … en nooit te vroeg.

♥♥